Tổng quan về đồ gá

Vậy đồ gá là gì ?

Đồ gá là 1 trong những trang bị công nghệ để thực hiện các bước , các nguyên công công nghệ trên máy
Vai trò của đồ gá trong gia công cơ khí:

– Dùng để xác định nhanh chóng và chính xác vị trí của chi tiết gia công trên máy
VD: yêu cầu về độ đồng tâm của chi tiết dạng cầu hoặc dạng trụ

-Dùng để dẫn hướng dụng cụ cắt trong máy Khoan , Khoét , Doa

-Có thể tạo ra những chuyển động mà trên máy công cụ không có hoặc làm việc không hiệu quả
– Đảm bảo yêu cầu năng suet và giảm nhẹ sức lao động.
-Nâng cao tốc độ cơ khí hoá , tự động hoá của sản xuất.
-Mở rộng năng suất công nghệ cảu máy công cụ.
Vậy có những loại đồ gá nào và chức năng nhiệm vụ chúng ra sao????

Đồ gá kiểm - Jig go no

Tủy vào mục đích sử dụng và cách thức phân loại mà ta có thể chia ra thành các loại đồ gá khác nhau ,và theo cách phân loại đó chúng ta cũng có cách sử dụng cũng khác nhau nhưng chủ yếu đồ gá được phân loại theo các cách như sau:

* Phân loại theo quá trình công nghệ
VD:
Tạo Phôi Khuân
Gia công cơ- Đồ gá gia công cơ -Dùng để gá đặt các mâm cặp
– Đồ gá đo
– Đồ gá lắp ráp
– Phân loạ theo phương pháp công nghệ
+ Đồ gá tiện,
+ Đồ gá phay
+ Đồ gá chuốt
…

*Phân loại theo mực độ vạn năng
(Trang bị công nghệ dùng để gia công các chi tiết có hình dạng , kích thước khác nhau)
VD: Mâm cặp 3 trấu , ETO

Đặc điểm: – là loại trang bị công nghệ được chế tạo cung cấp kèm theo máy công cụ
– Kế cấu của đồ gá vạn năng nói chung là phức tạp
– Năng suất của đồ gá vạn năng thấp
– giá thành thấp nên thường dùng trong sản xuất đơn chiếc

* Đồ gá chuyên dùng dùng để gia công 1 loại nguyên công

Đặc điểm

-được thiết kể và chế tạo trong qui trình sản xuât , và trong qui trình chuẩn công nghệ kết cấu đơn giản
-có thể có cơ cấu kẹp . cơ khí hoá , tự động hoá

Chú ý!

-Qúa trình kẹp phải nhanh
-Năng suất lao đông cao, cường độ lao động của công nhân giảm . Thời gian chuẩn bị sản xuất lớn . giá thành chế tạo chuyên dùng nằm trong giá thành sản xuất nói chung là lớn . Dùng số lượng chi tiết lớn sản xuất hàng loạt hoặc hàng khối .

* Đồ gá vạn năng hoá là 1 loại đồ gá chuyên dùng được lắp ráp từ các cụm chi tiêu chuẩn có sẵn tính vạn năng của nó : các chi tiết và cụm chi tiết có thể lắp ghép thành nhiều loại đồ gá chuyên dùng khác nhau . Do đó hay gọi là đồ gá chuyên dùng lắp ghép

* Đồ gá vạn năng hoá được xây dung trên cơ sở thay thế hay thêm 1 số chi tiết trên đồ gá vạn năng để phù hợp với chi tiết được gọi là đồ gá vạn năng điểu chỉnh.
VD: Êtô

* Đồ gá gia công nhóm có kích thước khác nhau nhưng có chung hình dáng nhưng có chung 1 phương pháp gia công.

* Đồ gá tổ hợp là đồ gá dùng để gia công các chi tiết có các mặt phẳng nằm trên các phương khác nhau hay có các lỗ nằm trên các mặt.

TÍNH TOÁN THIẾT KẾ ĐỒ GÁ

Khi thiết kế đồ án môn học công nghệ chế tạo máy sinh viên được chỉ định thiết kế một đồ gá cho một nguyên công cắt gọt chính (khoan, khoét, phay, tiện, mài, cắt răng doa). Khi thiết kế đồ gá cần chú ý khả năng chế tạo và lắp ráp cũng như các kết cấu đồ gá tiêu chuẩn, đồng thời phải chú ý đến kết cấu và tính năng của máy sẽ lắp đặt đồ gá.

1 Thành phần của đồ gá

Trong phạm vi đồ án môn học chúng ta chỉ nghiên cứu đồ gá gia công cắt gọt, tức là đồ gá và kẹp chặt chi tiết khi gia công trên máy cắt. Đồ gá gia công có nhiều loại khác nhau: đồ gá vạn năng, đồ gá chuyên dùng, đồ gá vạn năng – lắp ghép, đồ gá vạn năng – điều chỉnh, đồ gá gia công nhóm v.v… Nhưng tất cả các loại đồ gá này đều cấu tạo từ những bộ phận nhất định.
1.1 Cơ cấu, chi tiết định vị
Cơ cấu định vị dùng để xác định vị trí tương đối của chi tiết so với máy hoặc dụng cụ cắt. Cơ cấu này bao gồm các loại chốt tỳ, chốt trụ ngắn, chốt trụ dài, chốt trám, khối V, trục gá v.v…
1.2 Cơ cấu kẹp chặt
Cơ cấu kẹp chặt có tác dụng giữ cho chi tiết không bị xê dịch khi gia công. Cơ cấu kẹp chặt được chia ra nhiều loại.
a) Phân theo cấu trúc
– Cơ cấu kẹp đơn giản (do một chi tiết thực hiện).
– Cơ cấu kẹp tổ hợp (do hai hay nhiều chi tiết thực hiện, ví dụ như: ren ốc – đòn bẩy, đòn bẩy – bánh lệch tâm, v.v…).
b) Phân theo nguồn lực
– Cơ cấu kẹp ren vít.
– Cơ cấu kẹp cơ khí (hơi ép, kẹp bằng chân không, kẹp bằng điện tử và ghép các loại này với nhau).
– Cơ cấu kẹp tự động
c) Phân theo phương pháp kẹp
– Kẹp một chi tiết hoặc nhiều chi tiết
– Kẹp một lần hoặc nhiều lần tách rời
1.3. Cơ cấu dẫn hướng
Đây là cơ cấu giữ cho hướng tiến dao không bị xê dịch vì lực cắt, lực kẹp, rung động. Cơ cấu này có hai loại bạc dẫn và phiến dẫn và thường được dùng trên các máy khoan, máy doa.
1.4. Cơ cấu so dao
Cơ cấu so dao dùng để điều chỉnh dụng cụ cắt có vị trí tương đối so với bàn máy, đồ gá hoặc chi tiết gia công. Cơ cấu so dao được dùng trên các máy phay và được gọi là cữ so dao.
1.5. Cơ cấu phân độ
Cơ cấu phân độ hay được dùng trên máy khoan và máy phay để quay mâm quay (trên có gá vật gia công) đi một góc để khoan các lỗ hoặc phay các bề mặt cách nhau một góc bằng góc quay.
1.6. Thân gá, đế gá
Thân gá, đế gá có tên gọi khác là các chi tiết cơ sở. Các chi tiết cơ sở thường gọi là các đế hình vuông, hình tròn có răng hoặc có lỗ ren để các chi tiết khác bắt chặt lên nó. Chi tiết cơ sở là chi tiết gốc để nối liền các bộ phận khác nhau thành đồ gá.
1.7. Các chi tiết nối ghép
Đây là các bu lông, đai ốc… dùng để lắp ghép các bộ phận của đồ gá lại với nhau. Các chi tiết này thường được chế tạo theo tiêu chuẩn.
1.8. Cơ cấu định vị kẹp chặt đồ gá trên bàn máy.
Cơ cấu này thường là các then dẫn hướng (ở đồ gá phay, khoan) và rãnh chữ U trên thân đế đồ gá để kẹp chặt đồ gá trên bàn máy.

2 Yêu cầu với các loại đồ gá điển hình

2.1. Đồ gá tiện
Theo chức năng đồ gá tiện có thể là:
– Phôi có chuyển động quay (đồ gá mâm cặp, đồ gá nối với trục chính của máy tiện thông qua lỗ côn của trục chính).
– Phôi cố định, dao quay (đồ gá lắp trên sống trượt của bàn máy tiện).
– Đồ gá dao (cơ cấu chép hình, cơ cấu rút dao nhanh).
– Đồ gá lắp trên hai mũi tâm của máy tiện như trục gá.
Đối với các đồ gá lắp chặt vào trục chính của máy tiện và có chuyển động quay thì khi thiết kế chú ý biện pháp bảo vệ máy, biện pháp an toàn cho công nhân. Cụ thể cần chú ý lực ly tâm, đảm bảo cân bằng động và các chi tiết của đồ gá không có cạnh sắc.
Kết cấu cụ thể của đồ gá trên như sau:
– Đồ gá nối với trục chính của máy gồm cơ cấu định vị phôi, cơ cấu kẹp chặt phôi, thân gá, bộ phận lắp với máy tiện, cơ cấu phân độ.
– Đồ gá dao gồm bàn dao vạn năng, đầu rơvolve, bàn dao chép hình, cơ cấu rút dao nhanh khi tiện ren.

2.2. Đồ gá khoan
Đồ gá khoan được dùng trên máy khoan để xác định vị trí tương quan giữa phôi và dụng cụ cắt, đồng thời kẹp chặt phôi để gia công lỗ như khoan, khoét hoặc doa. Ngoài đồ gá còn có các loại dụng cụ phụ để kẹp chặt dao như mang ranh, đầu kẹp nhanh, đầu kẹp ta rô. Đồ gá khoan thường hạn chế cả 6 bậc tự do của chi tiết để xác định đúng lỗ tâm của chi tiết gia công. Một số ví dụ về đồ gá khoan được trình bày ở phần phụ lục cuốn sách này.

2.3. Đồ gá phay
Khi phay, lực cắt lớn, cắt gián đoạn nên rung động lớn, vì thế đồ gá phay phải đủ độ cứng vững. Kết cấu đồ gá phay gồm: cơ cấu định vị, cơ cấu kẹp chặt, cơ cấu so dao, cơ cấu phân độ, cơ cấu chép hình, cơ cấu gá đặt đồ gá với bàn máy (then dẫn hướng và bu lông kẹp chặt đồ gá với rãnh chữ T của bàn máy). Một số ví dụ về đồ gá phay được trình bày trong phần phụ lục cuốn sách.

2.4. Đồ gá mài
– Mài phẳng: chi tiết phẳng có thể gá trực tiếp trên bàn từ. Chi tiết trục, chi tiết phức tạp thì dùng đồ gá đặt trên bàn từ.
– Mài tròn trong: trong trường hợp này ta dùng mũi tâm kẹp tốc.

2.5. Đồ gá chuốt
– Do lực chuốt lớn, chi tiết gia công được lẹp chặt nhờ lực chuốt, đồ gá chuốt không cần cơ cấu kẹp chặt.
– Sự định tâm và dẫn hướng đều do bộ phận dẫn hướng của dao chuốt thực hiện. Kết cấu đồ gá chuốt đơn giản, thường là một chi tiết dạng bạc, dạng bích để định vị phôi. Khi chuốt rãnh cần có cơ cấu phân độ.